منظور از گام پیچ چیست؟
یکی از کاربردی‌ترین معیارها در اندازه‌گیری پیچ‌ها،که در حین خرید با آن روبرو خواهید شد گام پیچ نام دارد. منظور از این عبارت همان فاصله بین دنده‌هایی است که به صورت پشت سر هم بر روی محور پیچ قرار گرفته‌اند.
به‌طورکلی گام پیچ به دو روش ثبت می‌شود:
- میلی‌متری: به‌صورت اعداد اعشاری مانند: ۱.۷۵
- اینچی: ترکیبی از عدد و حروف مانند: G۵
روش اندازه‌گیری گام پیچ متریک:
برای اندازه‌گیری گام پیچ، از وسیله‌ای به‌نام شابلون گام‌سنج یا رزوه‌سنج استفاده می‌شود.
گیج گام از تعداد زیادی شابلون یا ورق‌های فلزی رزوه مانند تشکیل شده است که در شکل و گام‌های متفاوت است و سایز معینی دارد که با چفت‌شدن هرکدام از ورق‌ها با رزوه‌های پیچ مورد نظر می‌توان به گام آن پیچ پی برد.
گام پیچ یکی از پارامترهای کلیدی در طراحی و انتخاب پیچ‌ومهره است که براساس سه عامل اصلی تعیین می‌شود: قطر پیچ، نوع پیچ و اندازه کلی پیچ. هر یک از این عوامل به‌طور مستقیم بر مقدار گام پیچ و عملکرد مکانیکی آن تأثیرگذار است که در اذامه به آنها میپردازیم:
قطر پیچ (Nominal Diameter):
اولین و مهم‌ترین شاخصه مؤثر بر گام پیچ، قطر اسمی پیچ است که معمولاً به‌صورت قطر خارجی رزوه‌ها تعریف می‌شود. رابطه مستقیمی بین قطر پیچ و مقدار گام وجود دارد؛ به‌طوری‌که با افزایش قطر پیچ، معمولاً گام بزرگ‌تر یا Pitch Coarse انتخاب می‌شود تا ظرفیت باربری پیچ افزایش یابد و فرایند نصب سریع‌تر شود. استانداردهای بین‌المللی مانند ISO و DIN، برای هر قطر مشخص، مقادیر استاندارد گام را تعیین کرده‌اند.
نوع پیچ (Screw Thread Type):
نوع رزوه و کاربرد پیچ نیز نقش مهمی در تعیین گام پیچ دارد. به‌طور کلی، پیچ‌ها به دو دسته گام ریز (Fine Thread) و گام درشت (Coarse Thread) تقسیم می‌شوند.
- پیچ‌های با گام درشت (Coarse Pitch): بیشتر در کاربردهای نجاری، اتصالات چوبی و MDF استفاده می‌شوند که نیاز به سرعت نصب بالا و نفوذ سریع دارند.
- پیچ‌های با گام ریز (Fine Pitch): مخصوص کاربردهای صنعتی و مکانیکی که مقاومت کششی بالا، قفل‌شوندگی بهتر و تحمل بارهای دینامیکی اهمیت دارد؛ مانند پیچ‌های آلن یا پیچ‌های اتصالات فلزی دقیق.
اندازه کلی پیچ (Overall Screw Length & Size)
طول پیچ و ابعاد کلی آن سومین شاخصه مؤثر بر گام پیچ است. پیچ‌های بلندتر معمولاً با گام درشت طراحی می‌شوند تا فرایند بستن سریع‌تر انجام شود و نیروی کمتری برای نصب نیاز باشد. در مقابل، پیچ‌های کوتاه‌تر یا پیچ‌هایی که در اتصالات حساس و باربر استفاده می‌شوند، غالباً گام ریزتر دارند تا مقاومت بیشتر در برابر بارهای محوری و ارتعاشی فراهم کنند.
ویژگی‌های پیچ دنده ریز و گام پایین با نام اختصاری U.F
- پیچ‌های رزوه ریز به‌دلیل سطح تماس بیشتر در پیچ‌ومهره، استحکام بالاتری دارند و احتمال لقی و شل‌شدن در آنها بسیار کمتر است.
- پیچ‌های دنده ریز دقت بالاتری دارند و در سازه‌هایی با حساسیت کاری بالا، پیچ‌های با گام ریز گزینه مناسبی است.
- این پیچ‌ها با هر بار پیچش گل پیچ، تغییر ارتفاع کمتری نسبت‌به پیچ‌های دنده درشت دارند.
- پیچ‌های رزوه ریز قیمت بالاتری نسبت‌به دنده درشت دارند.
- نمونه‌ای از پیچ‌های گام پایین، دنده آلمانی است.
ویژگی‌های پیچ‌های دنده درشت با گام بالا با نام اختصاری U.C
- پیچ‌های رزوه درشت نسبت‌به دنده ریز درگیری کمتری با سطح دارند.
- پیچ‌های دنده درشت دقت کمتری نسبت‌به رزوه ریز دارند.
- مزیت بزرگ پیچ‌های دنده درشت با گام بالا، تغییر چشمگیر ارتفاع آنها با هر بار چرخاندن سر پیچ است و برای پروژه‌هایی که نیازمند سرعت نصب بالا هستند، کاربرد زیادی دارد.
- پیچ‌های دنده درشت نسبت‌به پیچ دنده ریز قیمت پایین‌تری دارند و مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند.
انواع گام دنده‌های پیچ:
گام برای پیچ‌هایی با رزوه‌های مختلف، متفاوت است. به‌طورکلی پیچ‌ها از نظر شکل دنده به چند دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
- پیچ دندانه کبریتی یا ذوزنقه‌ای
- پیچ دندانه میلی‌متری یا اره‌ای
- پیچ دندانه مثلثی
- پیچ دندانه مربعی
- پیچ دندانه دایره‌ای
- پیچ دندانه اره‌ای
- پیچ مخروطی
- پیچ چپ گرد
- پیچ راست گرد
- پیچ استاندارد (ISO)
- پیچ آمریکایی
جمع بندی:
گام پیچ یکی از اساسی ترین ویژگی های پیچ و مهره است که به طور مستقیم بر استحکام،دوام و کارایی اتصالات تاثیر می گذارد.
شناخت درست انواع گام پیچ و نحوی انتخاب آن به شما کمک میکند اتصالات ایمن تر و کارآمدتری در پروژه های صنعتی و ساختمانی داشته باشید